Odruch Palmara, znany również jako odruch dłoniowo-chwytny, to jedna z pierwszych umiejętności motorycznych rozwijających się już w łonie matki. Rozpoczyna się około 11. tygodnia życia płodowego. W tym okresie nowo rozwijający się człowiek zaczyna reagować na dotyk za pomocą skurczu dłoni i palców. Jest to istotny element w rozwoju noworodka, pozwalający na dalsze kształtowanie się umiejętności manualnych. Warto zwrócić uwagę, że ten mechanizm powinien zacząć zanikać w kończynach górnych po 4 miesiącu życia dziecka, co jest niezbędnym krokiem w rozwoju pełnej funkcji chwytnej, a w kończynach dolnych po 12 miesiącu.
W miarę jak niemowlę się rozwija, odruch dłoniowo-chwytny stopniowo przekształca się w bardziej skomplikowaną umiejętność, znaną jako chwyt pęsetowy. To niezwykle ważne, aby zachodziło to około 4 do 6 miesiąca życia, gdyż dziecko zaczyna coraz pewniej utrzymywać przedmioty między kciukiem a palcem wskazującym. Ten rozwój jest podstawą dla dalszego doskonalenia się w manipulacjach ręcznych, co przyczynia się do rozwoju zmysłowego i poznawczego dziecka. Przełamanie odruchu Palmara i przekształcenie go w precyzyjny chwyt jest niezbędne do wykonywania codziennych czynności, takich jak chwytanie małych przedmiotów.
Jeśli odruch chwytowy nie zanika w określonym czasie, skutki mogą być dalekosiężne i dotyczyć różnych aspektów życia dziecka. Brak wyciszenia odruchu Palmara do 12 miesiąca życia może prowadzić do problemów z koordynacją motoryki małej oraz artykulacji mowy. Może to skutkować trudnościami w zakresie wydawania dźwięków oraz nieprawidłowym rozwojem umiejętności manualnych, takich jak chwytanie długopisu czy kredki. Rodzice powinni być świadomi, że poprawna kontrola mięśni dłoni ma bezpośredni wpływ na rozwój zdolności językowych, dlatego niemowlęta często kierowane są na ćwiczenia rąk w celu stymulowania tej części rozwoju.
Motoryka mała odgrywa kluczową rolę w rozwoju dziecka, wpływając nie tylko na zdolność manipulowania przedmiotami, ale także na rozwój mowy. Kontrola nad mięśniami dłoni i palców jest ściśle związana z koordynacją ruchów aparatu mowy. Trudności w tej dziedzinie mogą prowadzić do opóźnień w nauce mówienia oraz problemów logopedycznych. Lista możliwych problemów obejmuje:
Dla niektórych dzieci, nadwrażliwość dłoni może stać się barierą w rozwoju umiejętności manipulacyjnych i eksploracyjnych. Dzieci z tą cechą mogą być niechętne do eksperymentowania z nowymi materiałami i teksturami, co ogranicza ich możliwości poznawcze i zmysłowe. Ważne jest, aby wspierać je poprzez zabawy sensoryczne i ćwiczenia, które pomagają złagodzić tę nadwrażliwość i umożliwiają dziecku pełny rozwój jego zdolności motorycznych. Poprawa zdolności manualnych, a co za tym idzie, również kontroli nad mową, może prowadzić do lepszego adaptowania się w codziennym życiu oraz sukcesów w nauce w kolejnych latach.
